Het aanbieden van open-source software en gedeelde infrastructuur is een grote stap richting digitale soevereiniteit. Maar bij eCommons willen we verder gaan. In ons Living Lab onderzoeken en ontwikkelen we nieuwe manieren waarop gemeenschappen zélf eigenaar kunnen blijven van hun data, onafhankelijk van welk platform of welke aanbieder dan ook.
Hier bouwen we aan prototypes die de grenzen van de commons verleggen: technologieën die interoperabel, gedistribueerd en volledig in handen van de gebruikers zijn. Het Living Lab is een plek van samenwerking en experiment, waar we samen ontdekken hoe digitale infrastructuur echt van iedereen kan zijn.
Hier bouwen we aan prototypes die de grenzen van de commons verleggen: technologieën die interoperabel, gedistribueerd en volledig in handen van de gebruikers zijn. Het Living Lab is een plek van samenwerking en experiment, waar we samen ontdekken hoe digitale infrastructuur echt van iedereen kan zijn.
Terwijl de commons-beweging de economie omvormt naar een meer gedeelde, open en democratische economie, moet het digitale domein ook worden teruggevorderd door gemeenschappen, waardoor de macht verschuift van platforms naar mensen en de opkomst van gemeenschapseconomieën mogelijk wordt
In dit Living Lab geven we de gewone mensen de kans om zelf zo'n transformatieve digitale infrastructuur te co-creëren. Daarom lanceren we een pilot van een Web 3.0 Data Space (W3DS), ontworpen als een “Digital commons for Platforms”. Het stelt meerdere platforms, van kalenders tot het delen van auto's, in staat om toegang te krijgen tot gebruikersgegevens via een gedeeld, door de gemeenschap beheerd raamwerk, waar mensen hun identiteit en rechten beheren met een uniform ePaspoort. Door een digitale infrastructuur te bouwen die aansluit bij de manier van samenwerken in coöperaties, laten we zien dat een alternatief, digitaal ecosysteem met gegevenssoevereiniteit niet alleen mogelijk is, maar ook binnen handbereik ligt.
Als we de digitale economie op deze schaal veranderen, zal dat niet alleen de tools die we gebruiken veranderen, maar ook de manier waarop mensen in hun dagelijks leven met elkaar omgaan. We bouwen niet alleen een digitale infrastructuur; we leggen de basis voor een digitale gemeenschapseconomie van wederzijdse ondersteuning op een schaal die één stad of één land te boven gaat.
Als we de digitale economie op deze schaal veranderen, zal dat niet alleen de tools die we gebruiken veranderen, maar ook de manier waarop mensen in hun dagelijks leven met elkaar omgaan. We bouwen niet alleen een digitale infrastructuur; we leggen de basis voor een digitale gemeenschapseconomie van wederzijdse ondersteuning op een schaal die één stad of één land te boven gaat.
Contextinformatie
De commonsbeweging groeit en daarmee ook het aantal wooncommons in Amsterdam. In de komende vijf jaar zal een aanzienlijk percentage nieuwe coöperatieve woonprojecten worden gebouwd, waardoor de rol van woongemeenschappen in de stad zal toenemen. Deze verschuiving past in de bredere strategische visie van Amsterdam die werkt aan publiek-commonsamenwerkingen en democratisering van stedelijke ontwikkeling, bekend als “buurtrechten”.
De commons-beweging gaat verder dan Amsterdam, in heel Nederland, de Europese Unie en wereldwijd wint de gemeenschapseconomie aan kracht. In tegenstelling tot traditionele economische modellen die gericht zijn op transacties en facturen, benadrukt de gemeenschapseconomie de co-creatie van breed welzijn in gemeenschapsgerichte relaties die zorg, vertrouwen en sociale cohesie in buurten en steden benadrukken.
De commons-beweging gaat verder dan Amsterdam, in heel Nederland, de Europese Unie en wereldwijd wint de gemeenschapseconomie aan kracht. In tegenstelling tot traditionele economische modellen die gericht zijn op transacties en facturen, benadrukt de gemeenschapseconomie de co-creatie van breed welzijn in gemeenschapsgerichte relaties die zorg, vertrouwen en sociale cohesie in buurten en steden benadrukken.
Europa is actief bezig met de ontwikkeling van Data Spaces om los te komen van de lock-in van techgiganten en de controle over gegevens terug te geven aan de mensen, en de Europese Digitale ID om het gebruik van die diensten te vereenvoudigen zonder talloze logins/wachtwoorden. Ons initiatief bouwt voort op dit momentum en maakt gebruik van deze ontwikkelingen om de nieuwe internetgeneratie te creëren - Web 3.0 Data Space - die lokale gemeenschappen op EU-niveau macht geeft.
Wooncoöperaties in Amsterdam groeien snel, maar het proces om er een op te starten blijft zeer complex. Het beheren van bestuur, financiën, vertrouwen en samenwerking is moeilijk zonder digitale tools die zijn afgestemd op hun behoeften. Digitale tools geven vorm aan hoe we ons organiseren en met elkaar in contact komen. Maar de meeste platforms, of het nu gaat om berichten, het delen van bestanden of besluitvorming, zijn eigendom van grote techbedrijven. Commons initiatieven vertrouwen op deze tools, maar ze hebben er geen controle over. Ze zijn afhankelijk van propriëtaire diensten die de voorwaarden kunnen veranderen, de toegang kunnen beperken of helemaal kunnen verdwijnen. Deze afhankelijkheid verzwakt hun autonomie en duurzaamheid.
We hebben digitale infrastructuur nodig die werkt voor commons-initiatieven en afgestemd is op hun manier van organiseren en samenwerken. Dat betekent open, gedecentraliseerde tools die ontworpen zijn rond hun behoeften - tools die ze kunnen vertrouwen, controleren en zelfs, indien gewenst, bezitten. Bovendien kunnen gemeenschappen en individuele leden naadloos wisselen tussen verschillende tools met behoud van hun gegevens en netwerk.
We hebben digitale infrastructuur nodig die werkt voor commons-initiatieven en afgestemd is op hun manier van organiseren en samenwerken. Dat betekent open, gedecentraliseerde tools die ontworpen zijn rond hun behoeften - tools die ze kunnen vertrouwen, controleren en zelfs, indien gewenst, bezitten. Bovendien kunnen gemeenschappen en individuele leden naadloos wisselen tussen verschillende tools met behoud van hun gegevens en netwerk.
Living Lab partner: MetsState foundation
We ontwikkelen een prototype gebaseerd op Web 3.0 Data Space (W3DS), een open, veilige en op commons gebaseerde digitale infrastructuur. Dit initiatief is gebaseerd op het basiswerk van:
-
Post-Platforms Foundation ontwikkelt principes, architectuur en standaarden voor een digitaal ecosysteem van Web 3.0 Data Space dat:- data scheidt van platformen en het teruggeeft aan de mensen als persoonlijke en community-owned eVaults.
- mensen voorziet van een Digital Self: een unieke persoonlijke eNaam en ePaspoort die wettelijk erkend worden op EU-niveau, waardoor talloze logins/wachtwoorden overbodig worden
- gebruikers in staat stelt verschillende platformen te gebruiken om met dezelfde data te werken, wat concurrentie en innovatie bevordert.
-
MetaState Foundation ontwikkelt participatieve democratie door burgers te betrekken bij gemeenschappen die sommige functies kunnen overnemen die momenteel door de staat worden uitgevoerd, waardoor de efficiëntie van ons sociale systeem wordt vergroot. Om die reden investeert MetaState strategisch in het uitrollen van een prototype van een open Web 3.0 Data Space (W3DS) ecosysteem en het ontwikkelen van een set belangrijke post-platforms (dataloze platforms die werken in de W3DS-infrastructuur) die zijn afgestemd op de behoeften van de commons.
Onze rol bestaat er nu in MetaState te helpen deze platformen te verfijnen zodat ze passen bij de bestuurswijze van de commons, ze rigoureus te testen en hun impact in de echte wereld aan te tonen. Door dit te doen, creëren we een omgeving waarin startups en serviceproviders concurreren om ons beter van dienst te zijn, wat zorgt voor hoogwaardige, community-gedreven oplossingen.
Deze aanpak bevordert een digitale infrastructuur die kan worden opgeschaald van Amsterdam naar elke stad in de Europese Unie en daarbuiten, zodat gemeenschappen overal kunnen beschikken over een duurzame, op gemeengoed gebaseerde digitale infrastructuur.
Waarom voeren we de pilot specifiek uit met de wooncoöperaties?
- Actieve en groeiende communityDe wooncoöperaties in Amsterdam is een kleine, hechte groep activisten. Nu groeien de coöperaties actief en zijn ze klaar om te experimenteren en nieuwe technologische oplossingen toe te passen.
- ComplexiteitElke wooncoöperatie is een complexe puzzel: veel processen om aan te pakken tijdens het ontwerp- en bouwproces, maar ook later tijdens het onderhoud en de exploitatie.
- Gebrek aan software op maatDigitale platforms en diensten voor wooncoöperaties zijn niet altijd ontwikkeld met de gemeenschapsgerichte manier van werken in gedachten. Er zijn maar een paar gemeenschapsgerichte platforms en open source oplossingen voor de wooncoöperaties.
Waaruit bestaat het living lab
Specifieke functies die we ontwikkelen:
-
Twee social platformsVergelijkbaar met twitter en instagram, om groepen te maken en te communiceren. Het doel is om aan te tonen dat elke groep (commons) zijn eigen eVault heeft, onafhankelijk van het sociale platform. -
eVotingDigitaal stemmen vanaf je telefoon mogelijk maken. Veilige besluitvormingstools voor coöperaties -
eSigningDocumenten, resoluties en brieven ondertekenen -
Digitale statutenJuridisch bindende digitale statuten en lidmaatschap -
And one more thingYourDigitalSelf: Een app die voorziet in eName, ePassport en eVault voor je persoonlijke digitale soevereiniteit.
Samen de infrastructuur co-creëren
Terwijl MetaState Foundation het W3DS Prototype ontwikkelt, lanceren we in juni 2025 een reeks evenementen om een Web3.0 Data Space prototype te co-creëren en te testen met en voor de commons.
- Iedereen die betrokken is bij het werk rond de commons is welkom om deel te nemen aan ons co-creatieproces: een traject van zes maanden;
- Doe elke 2-4 weken mee aan discussies en testevenementen;
- Geef de toekomst van de digitale commons-infrastructuur voor Amsterdam vorm met uw verzoeken en ideeën;
- Werk samen met ons aan Europese en nationale subsidiemogelijkheden;
- Samen kunnen we een rechtvaardige en eerlijke digitale infrastructuur bouwen die eigendom is van de gemeenschap en open source, geschikt voor de specifieke behoeften van de commons.